78 milyonun tamamını zorunlu olarak kapsayan Genel Sağlık Sigortası için, herhangi bir kurumda çalışmayanlar Gelir Testi yapmak zorunda. Yaptırmayanlar aylık 395 lira ceza ödeyecek.
Bir kuruma bağlı çalışanlar için sorun yok, primleri ödendiğinden GSS kapsamında devletin sunduğu tüm sağlık hizmetinden yararlanıyor. Ancak çalışmayanlar için Gelir Testi yapılması zorunlu. Yaptırmamanın cezası ise yüksek, aylık 395 lira.
Neden, Genel Sağlık Sigortası? Evet, sistemde ciddi değişiklikler oldu, 2016 yılı ile birlikte ödenen primler arttı, af da geliyor tamam; ama asıl önemlisi, 78 milyonun tamamını zorunlu olarak kapsayan sistem hakkında büyük bir çoğunluk yeterli bilgiye sahip değil. Çalışanından işsizine, emeklisinden gencine kadar tüm kesimler, devletin sunduğu sağlık hizmetinden faydalanıyor ama hangi sistem kapsamında yararlanıyor, hakları neler bilmiyor. Daha açık şöyle anlatayım: 2006 yılında, tüm sosyal güvenlik kurumları Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleşti ama aradan 10 yıl geçmesine rağmen, başta emekliler olmak üzere kimi vatandaş sağlık hizmetiniSSK’dan, kimileri Bağ-Kur’dan kimileri de Emekli Sandığı’ndan aldığını sanıyor. Vebugün halen SGK, her gün yayınladığı kamu spotları ile halka Genel Sağlık Sigortası’nı (GSS) anlatmaya çalışıyor.
A’DAN Z’YE GSS
İşte bu yüzden, “A’dan Z’ye GSS” dedik. Çalışmayanların ne kadar prim ödeyerek sağlık hizmetinden yararlanacaklarını, 2016 yılında GSS primlerinin neden arttığını, Gelir Testi yaptırmayanların başına neler geleceğini, özel hastanelerden nasıl hizmet alacağınızı ve ne kadar fark ücreti ödeyeceğinizi, prim borçlarının ne zaman ve nasıl silineceğini; kısacası GSS hakkında her şeyi yazı dizisinde bulacaksınız. Aynı zamanda merak ettiklerinizi de sorabileceksiniz.
YANLIŞ BİLİNİYOR
Önce, genel çerçeveyi özetleyeyim. 2012 yılında sağlık alanında büyük bir reform yapıldı ve Genel Sağlık Sigortası uygulamasına geçildi. Bu tarihten itibaren de emeklisi, memuru, esnafı, çalışanı, çalışmayanı, tarım işçisi ve bakmakla yükümlü oldukları; yani, nüfusun tamamı zorunlu olarak GSS kapsamı altına alındı.
Yeri gelmişken hemen belirteyim, halk arasında yaygın ama yanlış bilinen bir kanı var; o da, GSS’nin sadece çalışmayanlara yönelik bir uygulama olduğu. Hayır, sistem herkesi kapsıyor.
Elbette çalışanlar ile çalışmayanlar arasında uygulama farkı var. Daha net anlaşılması için şöyle anlatayım: Sigorta kapsamında olan ve bu kişilerin bakmakla yükümlü oldukları kişiler açısından sorun yok. Çünkü bir kuruma bağlı çalıştıklarından primleri düzenli ödeniyor ve bu kapsamda da devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanıyorlar. Aynı kapsam içine emekliler de giriyor.
İŞSİZLERİN DURUMU
Ancak, çalışmayanlar için durum biraz farklı ki, 15 yaş üstü işsiz ve işgücüne dahil olmayan kişilerin toplamı 30 milyonu buluyor. Çalışmayan ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin GSS kapsamında, devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabilmeleri için SGK’ya bir prim yatırmaları gerekiyor. Bunun için de Gelir Testi yaptırmaları şart ki, kişiler, bu testleri, ikamet ettikleri yerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarından yaptırabiliyorlar.
Gelir testinin amacı ise adı üstünde, kişilerin belli bir gelirinin olup, olmadığı; varsa da bunun miktarını tespit etmek. Yanlış anlaşılmasın, gelir testi sadece bir kişi için değil; o konuttaki gelir durumunu tespit etmek için yapılıyor. Yani, ‘evin reisi benim, işim yok, devlet yardım etsin’ demekle olmuyor. Konut içindeki eş, evli olmayan çocuklar, hatta kişinin anne-babası ve o konutta yaşamayan, öğrenim nedeniyle başka yerde yaşayan çocuklardan 25 yaşını doldurmayanlar da gelir testinde dikkate alınıyor. Şunu de belirteyim, çalışmayan tüm kesimlerin bu testi yaptırmaları mecburi.
Peki, gelir testi yaptırınca ne olacak? Devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmak için ne kadar prim ödeyeceğiniz belirlenecek. Primler ise asgari ücrete göre hesaplanıyor ve gelir durumuna göre 2016 yılı için 65 lira ile 395 lira arasında değişiyor. Primle her ay SGK’ya yatırılıyor. Tabloda, gelir durumunuza göre ne kadar prim ödeyeceğiniz detaylı yer alıyor.
GELİR TESTİ ZORUNLU
Gelir testi yaptırmazsanız ne olur? İşte orası sıkıntılı. Bu konuyu da iki şekilde anlatayım. Kendi isteğinizle gelir testi yaptırmayabilirsiniz. Bu durumda da SGK’ya yaptırmak istemediğinizi beyan ediyorsunuz. İkincisi ise, gelir testi yaptırma süresini geçirmişsinizdir ki, her yıl bu testi yaptırmak zorundasınız ve bu yıla ait son gün de 2015’in Eylül’ünde bitti. Değişen ne diyeceksiniz? Hiçbir şey değişmiyor, her iki durumda da, GSS zorunlu olduğundan; aylık prime esas kazancın yani, asgari ücretin, iki katı kadar bir rakam, bu da 2016 için aylık 395 lira 28 kuruş ediyor. Kesilip, size tebliğ ediliyor. İster kendi isteğinizle, ister kanuni yoldan her şart altında bu parayı ödemek zorundasınız.
10 Soruda Genel Sağlık Sigortası
1) Kimler GSS kapsamına giriyor?
İşverenin yanında çalışanlar, kendi adına çalışanlar, memurlar, isteğe bağlı sigortalılar, emekliler, 65 yaşını doldurmuş muhtaç kişiler, istiklal madalyası olanlar, koruma ve bakıma muhtaçlar, köy korucuları, terörle mücadele kapsamında aylık alanlar, yabancı uyruklu öğrenciler dahil nüfusun tamamı.
2) GSS zorunlu mu?
Zorunlu ve herkes kapsam içine alınıyor.
3) Çalışanlar da GSS kapsamına giriyor mu?
Giriyor. Sosyal güvenlik kurumuna bağlı olduklarından primleri aylık olarak ödeniyor, hem kendileri hem de bakmakla yükümlü oldukları kişiler sağlık hizmeti alıyorlar.
4) Çalışmayanlar nasıl sağlık hizmeti alacak?
Gelir testi yaptıracaklar ve gelirlerine göre GSS için aylık prim ödeyecekler, böylece bakmakla yükümlü oldukları kişiler de bu imkandan yararlanacak.
5) Prim ödemeden GSS kapsamına girilir mi?
Sağlık hizmetinde yararlanmak için prim ödenmesi gerekiyor.
6) GSS primlerine devlet yardım ediyor mu?
Geliri 549 liranın altında olanlar prim ödemiyor.
7) 18 yaşından küçüklerin durumu ne olacak?
Herkes zorunlu GSS kapsamında olduğundan 18 yaş altı çocuklar anne-babası üzerinden sağlık yardımından yararlanabilecek. 18 yaşın altındaki tüm çocuklara 30 gün prim ödemiş olma ve prim borcu bulunmama şartları aranmaksızın sağlık hizmeti veriliyor.
8) 18 yaşından büyükler de yararlanıyor mu?
18 yaşın üzerindeki erkek çocuklar, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi durumunda ise 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayanlar, ana veya babasının sağlık güvencesinden yararlanmaya devam edecek.
9) 25 yaşında üzerinde okuyanların durumu ne olacak?
25 yaşına kadar anne-babaları üzerinden yararlanacak, 25 yaş üzerinde ise gelir testi yaptıracaklar.
10) Ev hizmetlerinde çalışanlar GSS kapsamına giriyor mu?
30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait GSS primlerinin 30 güne tamamlanması gerekiyor.